Nguồn tia UV chính là ánh sáng mặt trời. Ánh sáng mặt trời chứa 3 loại tia UV, tia cực tím A (UVA), tia cực tím B (UVB) và tia cực tím C (UVC). Bầu khí quyển của trái đất chỉ lọc được tia UVC. Cả tia UVA và tia UVB đều gây tổn thương da theo thời gian, khiến ung thư da có nhiều khả năng phát triển hơn. Tia UVB được coi là nguyên nhân chính gây ra ung thư da không phải u hắc tố. Các nguồn tia UV nhân tạo, chẳng hạn như đèn tắm nắng và giường tắm nắng, cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư da. Cháy nắng nhiều lần, do ánh nắng mặt trời hoặc các nguồn sáng nhân tạo, sẽ khiến da bạn dễ bị ung thư da không phải u hắc tố hơn.
Hầu hết ung thư da là do tia UV làm hỏng DNA trong tế bào da. Có 1 phương pháp có thể ngăn ngừa tia UV song song với việc dùng kem chống nắng đó là sử dụng các hoạt chất chống nắng nội sinh ngoài vitamin E, C, thì còn có 1 loại khác đó chính là NMN.
DNA là gì ?
DNA (Deoxyribonucleic Acid) là phân tử mang thông tin di truyền của tất cả các sinh vật sống và nhiều loại virus. DNA có vai trò lưu giữ và truyền đạt các chỉ dẫn sinh học cần thiết cho sự phát triển, sinh trưởng, chức năng, và sinh sản của các tế bào trong cơ thể. Đây là nền tảng của sự di truyền học.
Cấu trúc DNA
DNA có cấu trúc dạng xoắn kép, được mô tả lần đầu bởi James Watson và Francis Crick vào năm 1953. Phân tử DNA gồm hai chuỗi (mạch) nucleotide xoắn quanh nhau thành hình xoắn kép. Mỗi nucleotide bao gồm ba thành phần chính:
- Nhóm phosphate.
- Đường deoxyribose (loại đường 5 carbon).
- Base nitơ: Có 4 loại base chính trong DNA là adenine (A), thymine (T), cytosine (C), và guanine (G).
Trong quá trình sao chép, các base này liên kết với nhau theo nguyên tắc bổ sung:
- Adenine (A) liên kết với Thymine (T).
- Cytosine (C) liên kết với Guanine (G).
Chức năng của DNA
- Lưu trữ thông tin di truyền: DNA chứa các gen, là các đơn vị mã hóa thông tin di truyền cần thiết để tổng hợp protein và điều khiển các quá trình sinh học của cơ thể.
- Truyền đạt thông tin di truyền: DNA được sao chép và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua quá trình sinh sản. Điều này đảm bảo các đặc điểm di truyền được lưu giữ trong các thế hệ sau.
- Điều khiển quá trình tổng hợp protein: Thông qua quá trình phiên mã (transcription) và dịch mã (translation), DNA điều khiển việc tổng hợp protein – các phân tử có vai trò quan trọng trong mọi hoạt động của tế bào.
Tầm quan trọng của DNA
NA không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc di truyền các đặc điểm sinh học mà còn có khả năng sửa chữa những tổn thương tế bào. Mọi sự đột biến hoặc tổn thương trong DNA có thể dẫn đến các vấn đề như ung thư, rối loạn di truyền và lão hóa.
Những hệ quả khi tia UV tiếp xúc trực tiếp lên da
Tia UV gây tổn thương DNA bằng cách tạo ra các dimer thymine, gốc tự do, và làm hỏng các cơ chế sửa chữa tế bào. Những tổn thương này, nếu không được khắc phục, có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về da như lão hóa sớm và ung thư da.
Hình thành các tổn thương DNA trực tiếp
- Tia UVB là thủ phạm chính gây tổn thương DNA trong tế bào da. Khi tia UVB tiếp xúc với da, nó tác động lên các liên kết trong DNA, đặc biệt là giữa các cặp base thymine. Kết quả là hình thành các liên kết chéo không đúng cách giữa hai thymine kế cận, được gọi là dimer cyclobutane pyrimidine (CPD). CPD ngăn cản quá trình sao chép và phiên mã DNA một cách chính xác, gây ra lỗi trong quá trình phân chia tế bào.
- Tia UVA chủ yếu tác động gián tiếp thông qua việc tạo ra các gốc tự do (ROS – reactive oxygen species). Các gốc tự do này tấn công DNA, gây tổn thương cấu trúc và dẫn đến đột biến.
Gây stress oxy hóa và sản sinh gốc tự do
Khi da bị tiếp xúc với tia UVA, các gốc tự do và ROS (như superoxide và hydroxyl radicals) được tạo ra. Những gốc tự do này có khả năng tấn công màng tế bào, lipid, và đặc biệt là DNA, làm phá hủy cấu trúc phân tử của các base trong DNA, gây ra đột biến hoặc các tổn thương không thể sửa chữa.
Làm hỏng hệ thống sửa chữa DNA
Mặc dù tế bào da có các cơ chế sửa chữa DNA như Nucleotide Excision Repair (NER) để xử lý các tổn thương do CPD gây ra, nhưng khi lượng tổn thương vượt quá khả năng sửa chữa, tế bào có thể trở nên không ổn định. Điều này dẫn đến lỗi phân chia tế bào và có thể gây ra ung thư da, đặc biệt là melanoma và carcinoma.
Lão hóa da sớm và thay đổi cấu trúc da
Tổn thương DNA do tia UV không chỉ dẫn đến nguy cơ ung thư mà còn gây ra các dấu hiệu lão hóa da như nếp nhăn, mất độ đàn hồi, và sự xuất hiện của đốm đen (nám da). Quá trình này được gọi là photoaging (lão hóa do ánh sáng), do tia UVA và UVB phá hủy các tế bào collagen và elastin trong da.
Tăng nguy cơ ung thư da
Khi tế bào không thể sửa chữa tổn thương DNA, chúng có thể trở thành tế bào đột biến. Nếu những đột biến này không bị loại bỏ, chúng có thể phát triển thành khối u ác tính, gây ra các loại ung thư da như melanoma, basal cell carcinoma, hoặc squamous cell carcinoma.
Công dụng của NMN bảo vệ DNA cho da
NMN bảo vệ da khỏi tổn thương DNA do tia UV gây ra bằng cách tăng cường khả năng sửa chữa DNA, giảm stress oxy hóa và kích hoạt các enzyme bảo vệ tế bào da. Những cơ chế này giúp bảo vệ làn da khỏi các tác động tiêu cực từ tia UV, giảm thiểu nguy cơ lão hóa sớm và các bệnh lý liên quan đến da, như ung thư da
Cách NMN bảo vệ da khỏi tổn thương DNA
Tăng cường mức NAD+ giúp sửa chữa DNA tổn thương
NAD+ là một yếu tố quan trọng trong các quá trình sửa chữa DNA. Khi các tế bào da bị tổn thương do tia UV, NAD+ tham gia vào việc sửa chữa các tổn thương trên DNA thông qua cơ chế PARP (poly-ADP ribose polymerase), một enzyme cần thiết để sửa chữa các đoạn DNA bị gãy hoặc tổn thương do bức xạ UV.
Kích hoạt Enzyme Sirtuins bảo vệ da
NMN làm tăng mức NAD+, giúp kích hoạt các enzyme Sirtuins (đặc biệt là SIRT1 và SIRT3). Các enzyme này có vai trò quan trọng trong việc điều hòa quá trình chống oxy hóa và giảm viêm, giúp ngăn chặn tổn thương DNA do gốc tự do sinh ra bởi tia UV.
Chống Stress oxy hóa
Tia UV gây ra sự hình thành các gốc tự do, làm tổn thương tế bào da và phá vỡ cấu trúc DNA. NMN, thông qua việc tăng cường NAD+, giúp tăng cường khả năng chống lại stress oxy hóa, làm giảm sự phá hủy của các gốc tự do trên tế bào da, bảo vệ DNA khỏi bị tổn thương.
Cải thiện sức khỏe tổng thể làn da
NMN hỗ trợ quá trình tái tạo tế bào và bảo vệ tế bào khỏi quá trình lão hóa sớm, giúp duy trì tính đàn hồi và chức năng bảo vệ của da, ngăn chặn sự phát triển của các tế bào bị tổn thương, có khả năng tiến triển thành ung thư.